با اینکه زندگی مشترک از اهمیت فراوانی برخوردار است، اما به دلایل مختلفی ممکن است زن و شوهر نتواند زندگی مشترک خود را ادامه دهند و ازدواج آن‌ها خاتمه می‌یابد.
از آنجایی که از نظر شرعی ترجیح بر این است که پیوند زناشویی از بین نرود و زن و شوهر تمام تلاش خود را برای باقی ماندن آن انجام دهند؛ قانون عده ایجاد شده است که یکی از انواع مختلف عده طلاق می باشد. در این مقاله از مجلخ خبری ریونا به تعریف عده طلاق و شرایط آن می‌پردازیم.
تعریف عده طلاق
عده طلاق به مدت زمانی گفته می‌شود که پس از طلاق، مرد این اجازه را دارد که به همسر سابق خود بازگشته و دوباره ازدواج کنند. در قانون کشور ما و بر طبق احکام اسلامی، نگه داشتن عده طلاق مهم است و باید در مورد زن مطلقه یا بیوه رعایت شود. مطابق با ماده ۱۱۵۰ قانون مدنی ایران، درواقع عدّه طلاق به مدت زمانی گفته می‌شود که پس از جدایی، زن نمی‌تواند دوباره ازدواج کند.
انواع عده طلاق و مدت زمان آن
در قانون مدنی کشور ما عده از انواع گوناگونی دارد که هرکدام شرایط خاصی داشته و از قانون خاصی برخوردار است. در ادامه بعضی از مهمترین انواع عده طلاق را شرح می‌دهیم:
عده وفات
عده وفات به زمانی گفته می‌شود که همسر خانم فوت می‌کند و در این شرایط خانم باید تحت هر شرایطی عده را نگه دارد. مدت زمان این عده چهار ماه و ده روز است.
عده طلاق
پس از جدایی زوجین، زن باید مدت زمانی را به عنوان عده طلاق حفظ کند و در طول آن مدت با فرد دیگری ازدواج نکند. عده طلاق با توجه به شرایط می‌تواند متفاوت باشد. به عنوان مثال اگر زن در ماه اول بارداری طلاق بگیرد، عده طلاق در حدود هشت ماه و تا هنگام تولد جنین خواهد بود؛ اما اگر زن باردار در هشت ماهگی طلاق بگیرد، عده طلاق در حدود یک ماه است و پس از آن برای ازدواج مجدد مانعی وجود ندارد.
اگر می‌خواهید بدانید که روند انجام طلاق چگونه است و از کجا شروع می‌شود، به صفحه برای درخواست طلاق باید کجا رفت مراجعه کنید.
عده عقد موقت
در عقد موقت اگر زن بالغ، عادت ماهیانه نداشته باشد، مدت زمان عده چهل و پنج روز می‌باشد. اما اگر در عقد موقت زن باردار باشد، طول زمان عده تا خاتمه دوران بارداری زن است. در مورد وفات شوهر هم، طول مدت عده در عقد موقت شبیه به عقد دائم بوده و در حدود چهار ماه و ده روز است.
عده همسر مفقودالاثر
در مورد همسر مفقودالاثر بر اساس شرایط مختلف، مدت زمان عده متغیر است. اگر برای مدت زمان طولانی، مرد حضور نداشته باشد و هیچ گونه اثری از او یافت نشود، زن می‌تواند پس از اعلام مفقودالاثری شوهر خود تحت شرایطی طلاق بگیرد. اگر شوهر در زمان مفقودالاثری، مالی برای گذران زندگی همسر خود در اختیار او قرار داده باشد و یا یک سرپرست از نظر مالی خانم را تامین کند، طلاق جایز نیست.
همچنین باید از زمان اعلام مفقودالاثری شوهر، چهار سال بگذرد تا زن برای حکم موت فرضی همسر خود درخواست بدهد. پس از صدور حکم موت و سپری شدن مدت زمان عده یعنی چهار ماه و ده روز، زن می‌تواند با فرد دیگری ازدواج نماید.
عده خانم یائسه
در مورد زنان عده طلاق وجود ندارد. اما در صورت فوت مرد باید عده فوت را سپری کند. عده وفات برای زنان یائسه هم مانند سایر زنان به مدت چهار ماه و ده روز محسوب می‌شود.
مطلب مرتبط: بهترین راه فرار از پرداخت مهریه
عده زن حامله
اگر زنی حامله باشد و از همسر خود طلاق بگیرد، تا پایان دوره بارداری و وضع حمل باید عده را نگه داشته و همسری اختیار نکند. اگر همسر این زن فوت شود و مدت زمانی که تا زایمان باق مانده است، کمتر از ۴ ماه و ده روز باشد، زن باید همان عده وفات همان مقدار را نگه دارد. اگر جنین پیش از زایمان سقط شود، عده به پایان رسیده و زن می تواند بار دیگر ازدواج کند.
عده رجعی
عده ی رجعی به عده‌ای گفته می‌شود که در آن مدت زمان، مرد می‌تواند از تصمیم خود برای طلاق منصرف شده و به همسر خود بازگردد. در واقع در طول این مدت مرد می تواند مجددا زندگی زناشویی خود را با همسرش از سر بگیرد. مدت زمان عده در طلاق رجعی به مدت سه ماه و ده روز می‌باشد. اگر در این مدت زن با فردی نزدیکی داشته باشد، زن و شوهر تا آخر عمر به یکدیگر حرام خواهند شد.
زنانی که عده طلاق ندارند
زنانی که دارای شرایط زیر هستند، عده طلاق ندارند:
- زنان یائسه که دیگر توانایی حاملگی ندارند.
- بانوان باکره و افرادی که بین آن‌ها و همسرشان حتی یک بار رابطه جنسی رخ نداده است هم عده طلاق ندارند.
- زنانی که سن آن‌ها در هنگام ازدواج موقت به توانایی باردار شدن نمی‌رسد نیز عده طلاق نخواهند داشت.
- در مورد زنانی که رحم ندارند هم نیازی نیست که عده طلاق نگه داشته شود.
نکته: در هنگام تست بارداری خانگی اگر تست مثبت بوده و زن باردار باشد، باید تا اتمام زمان بارداری و وضع حمل عده را نگه دارد و نمی‌تواند با مرد دیگری ازدواج کند.
مقاله پیشنهادی: گرفتن طلاق به دلیل نداشتن رابطه زناشویی
نتیجه‌گیری عده طلاق
در این مقاله راجع به عده و انواع آن صحبت کردیم. در هر یک از موارد عده، مدت زمانی که زن باید عده را نگه دارد، متفاوت است. از انواع عده می‌توان به عده طلاق، عده وفات، عده همسر مفقودالاثر و عده عقد موقت اشاره کرد. به طور کلی در قانون مدنی جمهموری اسلامی ایران نگه داشتن عده اجباری است و اگر رعایت نشود، عقد باطل بوده و برای مرد و زن مجازات به دنبال دارد.
باید توجه داشته باشید که برخی زنان از جمله زنان یائسه، بانوان باکره، زنانی که به سن فرزندآوری نرسیده‌اند و زنانی که رحم ندارند دارای عده طلاق نیستند. برای مطالعه سایر مطالب و مقالات مرتبط، می‌توانید به دسته‌بندی حقوقی این مجله خبری مراجعه کنید.
اگر زنی عده نگه ندارد چه اتفاقی رخ می‌دهد؟
اگر زنی عده را نگه ندارند و با فرد دیگری پیوند زناشویی برقرر کند، آن نکاح و ازدواج باطل شده و کان لم یکن تلقی خواهد شد. اگر مرد از عده زن مطلع باشد، مجازات می‌شود، اما اگر فقط زن از ان موضوع آگاه باشد، مجازات تنها شامل او می‌شود.
فلسفه عده طلاق چه می‌باشد؟
یکی از عواملی که برای استمرار زندگی مشترک و تلاش زوجین برای حفظ ازدواج در نظر گرفته شده است، عده طلاق است. نگه داشتن عده از طرف زن باعث می‌شود که در طول آن مدت زن و شوهر بتوانند به یکدیگر برگردند و مجددا زندگی خود را از سر بگیرند.
